Tomografia komputerowa
Autorka jest lekarzem rezydentem w II Zakładzie Radiologii Klinicznej Akademii Medycznej w Warszawie.
Powikłania infekcyjne
Rola poszczególnych patogenów w występowaniu powikłań infekcyjnych u osób po przeszczepie serca nie różni się znacząco o tych występujących u pacjentów po przeszczepieniu innych narządów. Czułość tomografii komputerowej w wykrywaniu zakażenia płuc u osób po przeszczepie szacuje się na ok. 70 – 96%, przy jednak dość niskiej swoistości 30-70%. Inne doniesienia mówią, że TK w znaczący sposób ułatwia różnicowanie chorób infekcyjnych płuc u osób z upośledzoną lekami immunosupresyjnymi odpornością. Najpowszechniejszymi patogenami we wcześnie występującej infekcji są bakterie. Najczęściej dają one obraz zapalenia płuc lub prowadzą do formowania się ropni. W TK obraz może być podobny do aspergillozy. Nocardia jest normalnie bardzo rzadkim patogenem, powoduje rozległe zakażenia tkanek miękkich z formowaniem się ropni z ulegającymi wzmocnieniu kontrastowemu obwódkami. Pooperacyjne zapalenie śródpiersia typowo występuje krótko po operacji. Oznakami zapalenia śródpiersia w TK jest obecność płynu i powietrza w śródpiersiu oraz obszary ulegające wzmocnieniu kontrastowemu. Wczesne wykrycie jest bardzo ważne, a leczenie chirurgiczne konieczne. Diagnostyka różnicowa obejmuje pooperacyjne zaleganie powietrza w śródpiersiu, krwiak, otorbiony płyn w opłucnej. Na zakażenia bakteryjne głowy i szyi składają się zapalenia zatok przynosowych, zapalenia wyrostka sutkowego i ropnie wewnątrzczaszkowe. Różnicowanie ropnia wewnątrzczaszkowego z ogniskiem udarowym może być trudne. Wzmocnienie kontrastowe obwódki jest charakterystyczne dla obu. Różnicowanie zależy od stopnia wzmocnienia kontrastowego, które jest mocniejsze wokół ropnia; od lokalizacji, liczbie zmian i ich rozmieszczeniu i danych klinicznych. Z kolei aspergilloza przedstawia się jako izolowana zmiana ogniskowa w płucach, z predylekcją do górnych płatów i tworzeniem jam. Diagnostyka różnicowa obejmuje przerzuty nowotworowe lub nowotwory pierwotne, gruźlicę, zawał płuca, i inne infekcje grzybicze. Inwazyjna aspergilloza powoduje guzkowy naciek z obwódką o odcieniu mlecznej szyby, bez tworzenia jam. Immunosupresja czyni pacjentów po przeszczepie serca bardzo podatnymi na zakażenia Aspergillus spp. U pacjenta obciążonego wywiadem aspergillozy płucnej powstanie deficytu neurologicznego powinno kojarzyć się z możliwością wystąpienia zakażenia mózgu. W TK z podaniem kontrastu mózgowa aspergilloza uwidacznia się jako ognisko o słabym wysyceniu, nie ulegające wzmocnieniu, otoczone wzmacniającą się obwódką.
Odrzucanie przeszczepu
Mimo, że tomografia komputerowa nie jest badaniem używanym do stwierdzenia procesu odrzucania, to objawem tego procesu stwierdzanym w TK jest rozwarstwienie aorty.
Choroba wieńcowa przeszczepionego serca
Choroba wieńcowa przeszczepionego serca jest najczęstszą odległą przyczyną śmierci pacjentów po przeszczepie serca. Obecnie wysoko rozwinięte techniki diagnozowania choroby wieńcowej za pomocą tomografii komputerowej mogą być skutecznie wykorzystywane u chorych po przeszczepie serca. Szczegóły dotyczące tego rodzaju badań wykraczają poza ramy tego opracowania.
Choroba nowotworowa
Nowotwory są drugą co do częstości odległą przyczyną zgonów pacjentów po przeszczepie serca. Najczęstszymi nowotworami u tych chorych są chłoniaki, raki narządów wewnętrznych oraz nowotwory skóry. Uważa się, że ich występowanie jest związane z przewlekłą immunosupresją. Przeciwnie do pacjentów nie podlegających przewlekłej immunosupresji, chłoniaki często mają umiejscowienie pozaszpikowe. Mogą lokalizować się w jamie brzusznej, dając objawy niedrożności przewodu pokarmowego, guza wątroby lub powiększenia węzłów chłonnych. W takim przypadku wskazane jest wykonanie TK klatki piersiowej i jamy brzusznej w celu oceny stopnia zaawansowania choroby. Diagnostyka różnicowa obejmuje przerzuty nowotworowe, raka wątroby, łagodne nowotwory wątroby, łagodną limfadenopatię i gruźlicę. Tętniak rozwarstwiający aorty i chłoniak o lokalizacji w śródpiersiu są zwykle nierozróżnialne na radiogramach klatki piersiowej, dlatego też konieczne jest wykonanie TK.
Leukoencefalopatia
Długotrwała immunosupresja z zastosowaniem leków - takich jak cyklosporyna i FK-506 - jest niezbędna dla utrzymania przeszczepu, niestety jednak oba te leki powodują leukoencefalopatię. Cechami tego procesu stwierdzanymi w TK są obustronne ogniska zmniejszonego gromadzenia znacznika w istocie białej. Stwierdzenie tych zmian jest niezwykle ważne, ponieważ szybkie obniżenie dawek może spowodować wycofanie się objawów.
Wnioski
Tomografia komputerowa jest badaniem pomagającym wykryć rozmaite następstwa przeszczepienia serca i koniecznej immunosupresji. Pozwala na trafną ocenę następstw zakaźnych, nowotworowych i chorób samego narządu przeszczepionego, jak np. chorobę wieńcową. Badanie to jest obecnie badaniem z wyboru dla większości chorób będących następstwami przeszczepiania narządów, a pozwalając na wczesne ich wykrycie daje szansę na ich skuteczniejsze leczenie.
Rola poszczególnych patogenów w występowaniu powikłań infekcyjnych u osób po przeszczepie serca nie różni się znacząco o tych występujących u pacjentów po przeszczepieniu innych narządów. Czułość tomografii komputerowej w wykrywaniu zakażenia płuc u osób po przeszczepie szacuje się na ok. 70 – 96%, przy jednak dość niskiej swoistości 30-70%. Inne doniesienia mówią, że TK w znaczący sposób ułatwia różnicowanie chorób infekcyjnych płuc u osób z upośledzoną lekami immunosupresyjnymi odpornością. Najpowszechniejszymi patogenami we wcześnie występującej infekcji są bakterie. Najczęściej dają one obraz zapalenia płuc lub prowadzą do formowania się ropni. W TK obraz może być podobny do aspergillozy. Nocardia jest normalnie bardzo rzadkim patogenem, powoduje rozległe zakażenia tkanek miękkich z formowaniem się ropni z ulegającymi wzmocnieniu kontrastowemu obwódkami. Pooperacyjne zapalenie śródpiersia typowo występuje krótko po operacji. Oznakami zapalenia śródpiersia w TK jest obecność płynu i powietrza w śródpiersiu oraz obszary ulegające wzmocnieniu kontrastowemu. Wczesne wykrycie jest bardzo ważne, a leczenie chirurgiczne konieczne. Diagnostyka różnicowa obejmuje pooperacyjne zaleganie powietrza w śródpiersiu, krwiak, otorbiony płyn w opłucnej. Na zakażenia bakteryjne głowy i szyi składają się zapalenia zatok przynosowych, zapalenia wyrostka sutkowego i ropnie wewnątrzczaszkowe. Różnicowanie ropnia wewnątrzczaszkowego z ogniskiem udarowym może być trudne. Wzmocnienie kontrastowe obwódki jest charakterystyczne dla obu. Różnicowanie zależy od stopnia wzmocnienia kontrastowego, które jest mocniejsze wokół ropnia; od lokalizacji, liczbie zmian i ich rozmieszczeniu i danych klinicznych. Z kolei aspergilloza przedstawia się jako izolowana zmiana ogniskowa w płucach, z predylekcją do górnych płatów i tworzeniem jam. Diagnostyka różnicowa obejmuje przerzuty nowotworowe lub nowotwory pierwotne, gruźlicę, zawał płuca, i inne infekcje grzybicze. Inwazyjna aspergilloza powoduje guzkowy naciek z obwódką o odcieniu mlecznej szyby, bez tworzenia jam. Immunosupresja czyni pacjentów po przeszczepie serca bardzo podatnymi na zakażenia Aspergillus spp. U pacjenta obciążonego wywiadem aspergillozy płucnej powstanie deficytu neurologicznego powinno kojarzyć się z możliwością wystąpienia zakażenia mózgu. W TK z podaniem kontrastu mózgowa aspergilloza uwidacznia się jako ognisko o słabym wysyceniu, nie ulegające wzmocnieniu, otoczone wzmacniającą się obwódką.
"Różnicowanie ropnia wewnątrzczaszkowego z ogniskiem udarowym może być trudne. Wzmocnienie kontrastowe obwódki jest charakterystyczne dla obu. Różnicowanie zależy od stopnia wzmocnienia kontrastowego, które jest mocniejsze wokół ropnia, od lokalizacji, liczbie zmian i ich rozmieszczeniu i danych klinicznych."
Odrzucanie przeszczepu
Mimo, że tomografia komputerowa nie jest badaniem używanym do stwierdzenia procesu odrzucania, to objawem tego procesu stwierdzanym w TK jest rozwarstwienie aorty.
Choroba wieńcowa przeszczepionego serca
Choroba wieńcowa przeszczepionego serca jest najczęstszą odległą przyczyną śmierci pacjentów po przeszczepie serca. Obecnie wysoko rozwinięte techniki diagnozowania choroby wieńcowej za pomocą tomografii komputerowej mogą być skutecznie wykorzystywane u chorych po przeszczepie serca. Szczegóły dotyczące tego rodzaju badań wykraczają poza ramy tego opracowania.
Choroba nowotworowa
Nowotwory są drugą co do częstości odległą przyczyną zgonów pacjentów po przeszczepie serca. Najczęstszymi nowotworami u tych chorych są chłoniaki, raki narządów wewnętrznych oraz nowotwory skóry. Uważa się, że ich występowanie jest związane z przewlekłą immunosupresją. Przeciwnie do pacjentów nie podlegających przewlekłej immunosupresji, chłoniaki często mają umiejscowienie pozaszpikowe. Mogą lokalizować się w jamie brzusznej, dając objawy niedrożności przewodu pokarmowego, guza wątroby lub powiększenia węzłów chłonnych. W takim przypadku wskazane jest wykonanie TK klatki piersiowej i jamy brzusznej w celu oceny stopnia zaawansowania choroby. Diagnostyka różnicowa obejmuje przerzuty nowotworowe, raka wątroby, łagodne nowotwory wątroby, łagodną limfadenopatię i gruźlicę. Tętniak rozwarstwiający aorty i chłoniak o lokalizacji w śródpiersiu są zwykle nierozróżnialne na radiogramach klatki piersiowej, dlatego też konieczne jest wykonanie TK.
Leukoencefalopatia
Długotrwała immunosupresja z zastosowaniem leków - takich jak cyklosporyna i FK-506 - jest niezbędna dla utrzymania przeszczepu, niestety jednak oba te leki powodują leukoencefalopatię. Cechami tego procesu stwierdzanymi w TK są obustronne ogniska zmniejszonego gromadzenia znacznika w istocie białej. Stwierdzenie tych zmian jest niezwykle ważne, ponieważ szybkie obniżenie dawek może spowodować wycofanie się objawów.
"Inwazyjna aspergilloza powoduje guzkowy naciek z obwódką o odcieniu mlecznej szyby, bez tworzenia jam. Immunosupresja czyni pacjentów po przeszczepie serca bardzo podatnymi na zakażenia Aspergillus spp. U pacjenta obciążonego wywiadem aspergillozy płucnej powstanie deficytu neurologicznego powinno kojarzyć się z możliwością wystąpienia zakażenia mózgu."
Wnioski
Tomografia komputerowa jest badaniem pomagającym wykryć rozmaite następstwa przeszczepienia serca i koniecznej immunosupresji. Pozwala na trafną ocenę następstw zakaźnych, nowotworowych i chorób samego narządu przeszczepionego, jak np. chorobę wieńcową. Badanie to jest obecnie badaniem z wyboru dla większości chorób będących następstwami przeszczepiania narządów, a pozwalając na wczesne ich wykrycie daje szansę na ich skuteczniejsze leczenie.
